In gesprek met Kraaijvanger Architects

De transitie naar een circulaire wereld

Ze zijn gaan samenwerken aan een groot project in het hart van de Nederlandse energietransitie. De uitvraag om ook duurzaam te bouwen was de uitdaging die hen verbindt. Mijke Rood, project architect van Kraaijvanger Architects en Sander van der Gaag, ontwerpmanager Visser & Smit Bouw over het creëren van gebouwen die bijdragen aan een duurzame leefomgeving en bouwen met een positieve footprint.

“In dit project hebben we onze visie en ontwerpprincipes voor het bouwen met een positieve footprint kunnen toepassen”, vertelt Mijke. “Het is een complex project, waarin we elkaar vaak hebben opgezocht, de discussie zijn aangegaan en waarin architect en bouwer elkaar hebben versterkt. Vanaf het selectiemoment stak Visser & Smit Bouw er bovenuit. Gedurende het gehele proces hebben ze hun ambitie laten zien. Het kunnen doorrekenen van de materiaalkeuzes vanuit het ontwerp maakte ze complementair aan het team van Kraaijvanger.

Sander vertelt verder: “We hebben intensieve gesprekken gevoerd met het team van Kraaijvanger over wat duurzaam bouwen betekent en welke materiaalkeuzes daarbij horen. Kraaijvanger heeft ons veel nieuwe inzichten gegeven. Dit heeft ons gesterkt om ook van onze onderaannemers en leveranciers het uiterste te vragen. Het is belangrijk dat ook zij de filosofie begrijpen en materialen aanbieden die echt circulair zijn.

“Je kunt dan écht spreken over het creëren van circulaire gebouwen in plaats van (alleen) duurzame gebouwen.” Mijke

Gezamenlijke visie
Mijke: “We bevinden ons momenteel in een transitie naar een circulaire wereld, waarin harmonie met de natuur wordt nagestreefd en waarin we bouwen op een manier die natuurinclusief en klimaatadaptief is. Het begrip duurzaamheid is erg breed, een ‘containerbegrip’. We kunnen veel concreter zijn over wat we moeten doen om onze doelstellingen te bereiken en hoe de gebouwde omgeving hieraan kan bijdragen.”

“Hoe kunnen we ervoor zorgen dat een gebouw juist bijdraagt aan een schonere omgeving? Stel je eens voor dat een gebouw zijn eigen water zuivert in plaats van vervuild water terug geeft, dat het de lucht schoner maakt dan de lucht die het opneemt, en dat het meer energie opwekt dan het verbruikt, en dat de gebruikte materialen zonder bewerking in de toekomst weer opnieuw gebruikt kunnen worden. Als we dergelijke gebouwen kunnen realiseren, zal onze wereld er compleet anders uitzien. Je kunt dan écht spreken over het creëren van circulaire gebouwen in plaats van (alleen) duurzame gebouwen.”

Sander: “Als bouwbedrijf denken we ook na over het realiseren van een emissievrije bouwplaats. We willen expertise ontwikkelen op dit gebied. Binnen VolkerWessels kunnen we nu al zeggen dat ongeveer 73% van het materieel geëlektrificeerd is. Waterstofgeneratoren, stikstofvangers, elektrische hoogwerkers en kranen hebben we al geïntroduceerd op meerdere projecten.

“Door het zichtbaar maken van de toegevoegde waarde van duurzaamheid voor de eigen medewerkers, de omgeving en de maatschappij zullen opdrachtgevers meer bereid zijn een circulair gebouw neer te zetten.” Sander

Duurzaamheidskeuzes
Mijke: “Als architect en bouwer hebben we de kracht om innovaties in gang te zetten en de keuze om zuiver en gezond te bouwen. Voor mij als project architect betekent dit dat ik soms buiten mijn comfortzone moet treden en duurzaamheidskeuzes boven esthetische keuzes moet plaatsen. Als we streven naar een circulaire wereld, kunnen we niet vasthouden aan onze huidige werkwijze en zullen we soms onorthodoxe keuzes moeten maken. In dit proces kunnen wet- en regelgeving een rol spelen en kan er meer druk van bovenaf worden uitgeoefend.”

Kwantificeren van circulair bouwen
Sander: “Op dit moment komt de keuze van een opdrachtgever om duurzaam te bouwen vaak vanuit een eigen, intrinsieke motivatie. Harde resultaten en opbrengsten zijn nog weinig beschikbaar, maar dat neemt men dan voor lief. Hierin kunnen we groeien. Door het zichtbaar maken van de toegevoegde waarde van duurzaamheid voor de eigen medewerkers, de omgeving en de maatschappij zullen opdrachtgevers meer bereid zijn een circulair gebouw neer te zetten.”

Mijke: “Wat is nu de werkelijke opbrengst van het werken of leven in een gezond gebouw? Op het project waar we gezamenlijk aan werken, hebben we toegezegd dat we uitsluitend gezonde materialen gebruiken en streven naar een positieve impact van het gebouw op de omgeving. Om dit te ondersteunen, gaan we luchtkwaliteitsmeters installeren. Zodra deze metingen zijn verricht, ontstaan er duurzaamheidsresultaten, krijgt het gebouw een toegevoegde waarde en wordt de investering meetbaar in termen van een gezonde en productieve woon- en werkomgeving.”